Lạm thu học phí đầu năm, cơ sở pháp lý nào để xử lý?

Lạm thu học phí đầu năm, cơ sở pháp lý nào để xử lý dành cho các bậc phụ huynh khi có dấu hiệu học phí đầu năm ngày càng tăng. Về các khoản học phí được phép thu đã được pháp luật quy định cụ thể. Trường hợp nhà trường thu học phí sai quy định pháp luật sẽ bị xử lý về hành vi lạm thu học phí. Việc này thường xảy ra do các bậc cha mẹ không nắm rõ quy định. Sau đây, Thạc sĩ - Luật sư Phan Mạnh Thăng xin cung cấp nội dung về vấn đề trên.

Hành vi lạm thu học phí đầu năm

Các khoản thu nào nhà trường không được phép thu?

        Theo Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT thì các khoản phụ phí đầu năm sẽ được thu qua Ban đại diện cha mẹ học sinh theo nguyên tắc tự nguyện. Tuy nhiên, trên thực tế các khoản phí này thường được Ban đại diện cha mẹ học sinh nhờ nhà trường thu hộ và được thu như phí bắt buộc.
        Căn cứ khoản 4 Điều 10 Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT quy định những khoản Ban đại diện cha mẹ học sinh không được phép quyên góp là:

• Các khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện
• Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường
• Trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh
• Vệ sinh lớp học, vệ sinh trường
• Khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường
• Mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường
• Hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục
• Sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường.

        Như vậy, nếu trong Bảng thu học phí, phụ phí mà có các khoản phí thu liên quan đến các khoản phí trên thì phụ huynh học sinh có thể đề nghị không đóng và yêu cầu Nhà trường xem xét lại Quyết định thu chi của mình.

Các khoản phụ phí nhà trường không được thu

Xử lý hành vi lạm thu học phí đầu năm học

Xử lý kỷ luật

        Theo quy định tại Điều 6 Nghị định 112/2020/NĐ-CP sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 71/2023/NĐ-CP quy định về các hành vi của viên chức bị xử lý kỷ luật như sau:

• Cán bộ, công chức, viên chức có hành vi vi phạm các quy định về nghĩa vụ của cán bộ, công chức, viên chức; những việc cán bộ, công chức, viên chức không được làm; nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức, đơn vị; vi phạm đạo đức, lối sống, vi phạm pháp luật khi thi hành công vụ hoặc có hành vi vi phạm khác liên quan đến hoạt động công vụ bị xử lý kỷ luật về đảng, đoàn thể thì bị xem xét xử lý kỷ luật hành chính.
• Vi phạm gây hậu quả ít nghiêm trọng là vi phạm có tính chất, mức độ tác hại không lớn, tác động trong phạm vi nội bộ, làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
• Vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng là vi phạm có tính chất, mức độ, tác hại lớn, tác động ngoài phạm vi nội bộ, gây dư luận xấu trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân, làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
• Vi phạm gây hậu quả rất nghiêm trọng là vi phạm có tính chất, mức độ, tác hại rất lớn, phạm vi tác động đến toàn xã hội, gây dư luận rất bức xúc trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân, làm mất uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
• Vi phạm gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng là vi phạm có tính chất, mức độ, tác hại đặc biệt lớn, phạm vi tác động sâu rộng đến toàn xã hội, gây dư luận đặc biệt bức xúc trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân, làm mất uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.

        Như vậy, theo quy định tại Điều 2 Luật Viên chức 2010 giáo viên là viên chức. Đối với giáo viên có hành vi lạm thu học phí đầu năm có dấu hiệu vi phạm Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT về việc thu các khoản phụ phí đầu năm. Do đó, theo quy định tại Điều 15 Nghị định 112/2020/NĐ-CP người có hành vi lạm thu học phí có thể phải chịu các hình thức kỷ luật sau đây:

• Áp dụng đối với viên chức không giữ chức vụ quản lý: khiển trách, cảnh cáo, buộc thôi việc.
• Áp dụng đối với viên chức quản lý: khiển trách, cảnh cáo, cách chức, buộc thôi việc.
• Viên chức bị kỷ luật bằng một trong các hình thức quy định tại Điều này còn có thể bị hạn chế thực hiện hoạt động nghề nghiệp theo quy định của pháp luật có liên quan.

Xử phạt hành chính

        Mặt khác, căn cứ điểm a khoản 2 Điều 32 Nghị định số 04/2021/NĐ-CP thì cơ sở giáo dục có thể bị xử phạt hành chính từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng khi thu các khoản không đúng quy định của cấp có thẩm quyền.
        Như vậy, trường hợp nhà trường thu các khoản phí không được phép thu hoặc các khoản phí được phép thu nhưng không trên tinh thần tự nguyện của phụ huynh, học sinh thì có dấu hiệu vi phạm quy định tại Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT. Do đó, những người thực hiện hành vi này có thể bị xử phạt theo quy định trên.

Xử lý hình sự

        Nếu có chứng cứ chứng minh rằng các khoản thu tự nguyện có dấu hiệu thu quá, thu để sử dụng sai mục đích và ép buộc phụ huynh, học sinh phải nộp, có yếu tố xuất phát từ sự chỉ đạo của nhà trường để thu các khoản thu này thì lãnh đạo nhà trường có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
        Như vậy, đối với trường hợp nhà trường thu các khoản phí với mục đích là chiếm đoạt tài sản của phụ huynh, học sinh và tổng số tiền từ 2.000.000 đồng trở lên hoặc thuộc các trường hợp quy định tại Điều 355 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 thì người thực hiện hành vi có thể bị khởi tố về tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản. Theo đó, mức hình phạt được quy định tại Điều này như sau:

• Khung 1: phạt tù từ 01 năm đến 06 năm
• Khung 2: phạt tù từ 06 năm đến 13 năm
• Khung 3: phạt tù từ 13 năm đến 20 năm
• Khung 4: phạt tù 20 năm hoặc tù chung thân
• Ngoài ra, người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Khi phát hiện lạm thu học phí thì nên xử lý như thế nào?

        Khi phụ huynh phát hiện Nhà trường thu học phí quá cao kèm theo các loại phí khác bất thường có dấu hiệu sai phạm thì phụ huynh có thể đề nghị Nhà trường giải thích, xem xét lại Quyết định thu học phí. Căn cứ khoản 1 Điều 2 Luật Khiếu nại 2011 thì nếu việc đề nghị không giải quyết được vấn đề thì phụ huynh có thể thực hiện việc khiếu nại đến Lãnh đạo nhà trường.
        Nếu việc giải quyết khiếu nại của Lãnh đạo nhà trường không thỏa đáng thì phụ huynh có thể tiếp tục khiếu nại lần hai đến Cơ quan quản lý cấp trên tức Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo. Trường hợp có dấu hiệu của tội phạm thì quý phụ huynh có thể tiến hành tố giác tội phạm đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an quận/huyện trên địa bàn hoạt động của trường học theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự.

Cần làm gì khi phát hiện hành vi lạm thu học phí

Mẫu đơn khiếu nại về việc lạm thu học phí đầu năm

Tải về: Mẫu đơn khiếu nại về việc lạm thu học phí đầu năm

        Như vậy bài viết cũng đã cung cấp cho các bạn thông tin về các khoản phí mà nhà trường không được thu. Trường hợp nhận thấy nhà trường bắt buộc đóng những khoản phí này thì các bạn có thể nộp đơn khiếu nại để nhà trường giải quyết vấn đề hoặc tố giác tội phạm ra cơ quan có thẩm quyền về hành vi này. Nếu Quý khách hàng có khó khăn hoặc thắc mắc gì về vấn đề trên, hãy vui lòng liên hệ đến hotline 1900.63.63.87 hoặc email chuyentuvanluat@gmail.com để Thạc sĩ - Luật sư Phan Mạnh Thăng tư vấn kỹ hơn. Xin cảm ơn.