Tội phạm về ma túy là những hành vi nguy hiểm
cho xã hội, có lỗi, xâm phạm đến những quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng
các chất ma tuý, gây thiệt hại cho lợi ích của xã hội, của công dân và gây mất
trật tự an toàn xã hội và phải chịu hình phạt do Bộ luật hình sự quy định.
Tội phạm về ma tuý có nhiều loại:
• Đối
với các vụ án mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy với quy mô lớn thường
được người phạm tội tổ chức rất chặt chẽ thành những đường dây xuyên quốc gia,
nhưng lại không giống như tổ chức của các vụ án có tính chất tổ chức khác, người
chỉ huy, phân công, điều hành không lộ diện, có vụ có rất đông người tham gia
vào đường dây vận chuyển, mua bán ma túy nhưng thông thường chỉ người thứ nhất
biết người thứ hai chứ không biết người thứ ba. Cũng chính vì đặc điểm này mà
hoạt động điều tra, khám phá các đường dây ma túy rất khó khăn, không ít những
vụ án sau khi xét xử mói phát hiện trong đường dây vận chuyển, mua bán ma túy
còn có những người phạm tội khác, cá biệt có trường hợp trước khi thi hành án tử
hình, người bị kết án tử hình mới khai ra đồng phạm.
• Đối
với những hành vi mua bán ma túy có tính chất tiêu thụ, người phạm tội thường
chia ma túy thành những gói nhỏ (tép, chỉ...) để bán cho các con nghiện. Việc tổ
chức tiêu thụ ma túy rất tinh vi, người phạm tội thường sử dụng những địa điểm
thuận lợi, có phân công người canh gác, khi các lực lượng chống ma túy phát hiện
thì chúng tẩu thoát dễ dàng.
• Đối
với hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, người phạm tội chủ yếu là những
người bán lẻ ma túy cho con nghiện, sau đó cho họ mượn luôn địa điểm, dụng cụ để
họ hút, chích ma túy, ít có trường hợp người phạm tội đứng ra tổ chức như kiểu
tổ chức đánh bạc.
Tội phạm ma túy cũng có những đặc điểm
chung như các tội phạm khác về tính nguy hiểm cho xã hội, tính trái pháp luật
hình sự, tính có lỗi và tính chịu hình phạt. Tuy nhiên tội phạm ma túy cũng có
những đặc điểm riêng so với các loại tội phạm khác như:
• Có
tính nguy hiểm cao cho xã hội: Thể hiện ở chỗ, các tội phạm về ma túy đều trực
tiếp, hoặc gián tiếp liên quan đến ma túy, xâm phạm tới sự độc quyền quản lý chất
ma túy của Nhà nước, để cho ma túy xâm nhập vào cộng đồng làm gia tăng số người
nghiện, gây tác động xấu về nhiều mặt như kinh tế, chính trị, văn hóa và trật tự
an toàn xã hội; xâm hại nghiêm trọng tới tính mạng, sức khỏe của con người; là
nguyên nhân làm phát sinh các loại tội phạm khác
• Có
tính chống đối pháp luật rất cao của kẻ phạm tội: Các đối tượng phạm tội ma túy
thường có nhân thân xấu, khi bị phát hiện thường chống trả hết sức quyết liệt
và sẵn sàng sử dụng vũ khí. Khi một mắt xích trong đường dây tội phạm ma tuý bị
lộ, để bảo đảm an toàn cho hoạt động phạm tội của mình, chúng sẩn sàng thủ tiêu
đồng phạm.
• Tính
bí mật, khép kín, cắt đoạn và kéo dài của hoạt động phạm tội: Đặc tính hình sự
nổi bật của tội phạm ma tuý là tính “cắt đoạn” và tính “liên hoàn”, hoạt động
theo đường dây chặt chẽ thường là các thành viên trong gia đình họ hàng, chất
ma tuý gọn nhẹ, lãi suất cao.
Nắm chắc những đặc điểm của tội phạm về ma
túy sẽ giúp cho cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng có những
phương pháp phù hợp trong việc áp dụng các quy định của BLHS và BLTTHS vào việc
điều tra, truy tố, xét xử các vụ án về ma túy.
1. Cấu
thành chung của các tội danh về ma túy
Tội phạm về ma túy là hành vi cố ý xâm phạm
chế độ quản lý các chất ma túy của Nhà nước.
a. Khách
thể của tội phạm
Khách thể chung của các tội phạm về ma túy
là chế độ quản lý chất ma túy của Nhà nước ở tất cả các khâu của quá trình quản
lý. Các tội phạm này có đối tượng là các chất ma túy và các đối tượng phục vụ sản
xuất và sử dụng chất ma túy.
Các chất ma túy là đối tượng của các tội phạm
về ma túy bao gồm các chất ma túy theo nghĩa hẹp; các chất hướng thần; các tiền
chất ma túy và hướng thần (gọi tắt là các tiền chất ma túy); các cây trồng hoặc
nguyên liệu thực vật có chứa chất ma túy.
Ở nước ta, việc xác định các chất ma túy,
các chất hướng thần và các tiền chất ma túy và hướng thần được dựa trên cơ sở
tham khảo các bảng quy định về các chất ma túy và các chất hướng thần của 3
công ước của Liên hợp quốc về kiểm soát ma túy.
Đặc tính nguy hiểm của chất ma túy và chất
hướng thần thể hiện ở khả năng ngây nghiện cho người sử dụng các chất này. Con
người chỉ cần sử dụng một vài lần chất ma túy hoặc chất hướng thần sẽ có nhu cầu
cung cấp thường xuyên và với liều lượng ngày càng cao hơn. Khi không đáp ứng được
nhu cầu, họ sẽ lên cơn vật vã, đau đớn về thể xác… và có thể làm tất cả những gì,
kể cả tội ác mà họ cho là cần thiết để giải tỏa cơn nghiện. sự lệ thuộc ngày
càng lớn vào chất ma túy hoặc hướng thần chính là tác hại gây nghiện của chất
ma túy hoặc hướng thần đối với người dùng chất đó.
Các chất ma túy và hướng thần thường gặp và
là đối tượng phổ biến của các tội phạm về ma túy bao gồm:
• Thuốc
phiện (nhựa thuốc phiện hay còn gọi là nhựa đặc của cây anh túc);
• Cần
sa (phần ngọn mang hoa và quả của cây cần sa mà nhựa chưa được chiết ra);
• Nhựa
cần sa (nhựa được tách ở dạng thô hoặc đã tinh chế từ cây cần sa);
• Lá
coca (lá của cây côca lá chưa dùng để chiết xuất);
• Moophin
(chất chiết từ thuốc phiện);
• Cocain;
• Heroin;
• Các
chất hướng thần như amphetamin…
Các vật dụng phục vụ sản xuất và sử dụng chất
ma túy là các công cụ, phương tiện dùng vào việc sản xuất và sử dụng chất ma
túy.
b. Mặt
khách quan của tội phạm
Hành vi khách quan của các tội phạm về ma
túy khác nhau về hình thức thể hiện cụ thể, về tính chất và mức độ nguy hiểm
cho xã hội nhưng giống nhau ở chỗ đều là những hành vi vi phạm các quy định của
Nhà nước về chế độ quản lý các chất ma túy. Đó có thể là những hành vi thực hiện
những điều mà Nhà nước cấm các cá nhân làm (như hành vi khách quan của các tội
quy đinh từ Điều 247 đến Điều 258 BLHS) hoặc có thể là những hành vi của người
có trách nhiệm được Nhà nước giao đã không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc
làm những việc ngoài phạm vi những quy định về quản lý, sử dụng chất ma túy
(như hành vi khách quan của tội được quy đinh tại Điều 209 BLHS).
Hầu hết các tội phạm về ma túy đều được quy
định là những tội có cấu thành hình thức. Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc
của CTTP của những tội phạm này. Tội phạm được coi là hoàn thành từ thời điểm
người phạm tội đã thực hiện hành vi khách quan.
c. Mặt
chủ quan của tội phạm
Đối với đa số các tội phạm về ma túy, lỗi của
người thực hiện là lỗi cố ý trực tiếp (các tội phạm quy định ở các điều từ Điều
247 đến Điều 255 và Điều 258 BLHS). Lỗi của người phạm tội quy định tại Điều
256 và Điều 259 có thể là lỗi cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp.
d. Chủ
thế của tội phạm
Chủ thể của hầu hết các tội phạm về ma túy
là chủ thể thường, riêng tội quy định tại Điều 159 đòi hỏi chủ thể đặc biệt.
Nhận xét
Đăng nhận xét