TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ PHÁP NHÂN TRONG LĨNH VỰC CHỨNG KHOÁN (PHẦN CUỐI)

c)     Đối với tội thao túng thị trường chứng khoán: 

Để tránh tình trạng bị khởi tố hình sự, pháp nhân thương mại cần:

·        Điều kiện về chủ thể:

-                 Một là, tẩu tán trách nhiệm này cho một cá nhân, tổ chức khác mà đảm bảo yếu tố “không cấu kết”.

-                 Hai là, triệt tiêu tư cách chủ thể: thành lập một tổ chức dự phòng không phải là pháp nhân thương mại.

-                 Ba là, triệt tiêu tư cách pháp nhân: việc thực hiện hành vi phạm tội vì không nhận thức được hành vi của mình là phạm tội, không ngăn chặn kịp thời và hậu quả vẫn xảy xa không như mong muốn.

·        Điều kiện về khách thể:

Chỉ duy nhất một yếu tố trong khách thể có thể triệt tiêu được dấu hiệu hình sự, đó chính là đối tượng tác động của các quan hệ xã hội:

Phải đảm bảo đúng tiêu chí về khái niệm của vật thể thì mới có thể khởi tố hình sự được. Trong đó, đối tượng của tội phạm này chỉ thao túng thị trường chứng khoán, tạo ra cung cầu giả tạo:

Thao túng thị trường chứng khoán: là việc nắm giữ vị thế trên thị trường chứng khoán chi phối toàn bộ hoạt động diễn ra, bao gồm cả việc ấn định giá cổ phiếu tăng hoặc giảm, chi phối thời điểm mở cửa, thời điểm đóng cửa,... nhằm tạo ra cung cầu giả tạo.

Cung cầu giả tạo: bằng những hành vi gian dối để làm lượng mua bán trên thị trường dao động bất thường.

·        Điều kiện về mặt khách quan:

Một là, phải đảm bảo đúng khái niệm về mặt hành vi của tội thao túng thị trường chứng khoán thì mới khởi tố được. Theo khoản 1 Điều 211 BLHS 2015 có quy định về tội thao túng thị trường chứng khoán đã liệt kê những hành vi sau đây:

“a) Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng với nhau liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;

b) Thông đồng với người khác đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;

c) Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;

d) Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;

đ) Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;

e) Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.”

Hai là, gây ra hậu quả nghiêm trọng là yếu tố bắt buộc để cấu thành tội phạm này. Theo đó, hậu quả do hành vi này gây ra là thiệt hại cả về vật chất (gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1.000.000.000 đồng trở lên) và về phi vật chất (gây ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách quản lý, kiểm soát của Nhà nước trong hoạt động chứng khoán; làm mất niềm tin của nhiều nhà đầu tư vào thị trường chứng khoán; làm ảnh hưởng đến tính minh bạch, công khai và an toàn của thị trường chứng khoán).

Ba là, hành vi tác động là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả. Nếu chủ thể phạm tội thực hiện đúng hành vi mà không dẫn đến hậu quả như phân tích ở trên thì không bị khởi tố hình sự.

Bốn là, triệt tiêu được yếu tố phương tiện, công cụ phạm tội: sử dụng giao dịch nội bộ (chủ yếu tập trung vào nhóm cổ đông nội bộ hoặc những người liên quan).

Năm là, triệt tiêu được yếu tố thời điểm tội phạm hoàn thành: khi chủ thể phạm tội chưa thực hiện xong hành vi thông đồng, không thể sử dụng những tài khoản giao dịch đã có trước đó tham gia vào giao dịch chứng khoán.

Sáu là, triệt tiêu được phương pháp, thủ đoạn phạm tội: chủ thể phạm tội tự mình sử dụng nhiều tài khoản và để những người được ủy quyền quản lý tài khoản đó nhưng không có mối quan hệ “thông đồng” lẫn nhau.

Lỗi của hành vi này là lỗi cố ý, động cơ và mục đích là nhằm thu lợi bất hợp pháp, tạo ra cung cầu giả tạo. Tuy nhiên có thể tẩu tán trách nhiệm này bằng cách:

-  Hậu quả do hành vi này gây ra không ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường, hoặc gây ra thiệt hại về vật chất không lớn cho nhà đầu tư (dưới 1.000.000.000 đồng).

-  Động cơ của hành vi phạm tội này không nhằm mục đích “tạo ra cung cầu giả tạo”, không thu lợi nhuận.

Xem thêm các bài viết khác của chúng tôi tại: chuyentuvanphapluat.com.